Η Ορθόδοξη αντιρρητική γραμματεία τον 13ο αιώνα

Σκοπός της παρούσης εργασίας είναι να διερευνήσει βήμα προς βήμα την πολιτική και την τακτική, που ακολούθησε ο Μιχαήλ Η' απέναντι στην Εκκλησία και στον πάπα, ούτως ώστε να παρουσιασθούν τα κίνητρα των ενεργειών του και οι επιπτώσεις, που είχαν αυτές τόσο εντός όσο και εκτός της αυτοκρατορίας του. Τα κεντρικά γεγονότα της πε-ριόδου, που προηγήθηκε της συνόδου της Λυών, καθώς και τα πρόσωπα που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της στάσεως της Εκκλησίας έναντι της αυτοκρατορικής πολιτικής, με επικεφαλής τον πατριάρχη Ιωσήφ, αποτελούν το κεντρικό μέρος της εργασίας. Επίσης παρουσιάζεται, βασισμένη στις θεολογικές πηγές της εποχής, η άποψη της εκκλησίας Κωνσταντινούπολης για την προτεινόμενη "κοινωνία" της με την εκκλησία της Ρώμης και εκτίθενται τα επιχειρήματα και οι παρατηρήσεις της στην πολιτική προσέγγιση του θέματος, που έγινε από τον αυτοκράτορα. Τέλος παρουσιάζονται με σαφήνεια τα γεγονότα που διαδραματίσθηκαν στη Λυών, καθώς επίσης και ο ρόλος των προσώπων της αυτοκρατορικής αντιπροσωπείας, που μετείχε στις εργασίες της. Στο τελευταίο κεφάλαιο αναλύονται τα γεγονότα και τα κείμενα που προκάλεσε η συμμετοχή της ελληνικής αντιπροσωπείας στις εργασίες της Συνόδου, όπως επίσης και η θεολογική γραμματεία που αναπτύχθηκε γύρω από το πρόβλημα της κοινωνίας με τη Ρώμη. (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α'. Εκκλησιαστική και πολιτική κατάσταση επί της εποχής των Παλαιολόγων Ι. Οι Παλαιολόγοι και η παρακμή του βυζαντινού κράτους II. Η εξωτερική πολιτική των Παλαιολόγων και η Ορθόδοξη Εκκλησία III. Ιδεολογικές ζυμώσεις και πνευματικά ρεύματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'. Ο Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος και η Εκκλησία κατά τα πρώτα έτη της βασιλείας του Ι. Η άνοδος του Μιχαήλ Η' στον αυτοκρατορικό θρόνο και η στάση της Εκκλησίας ΙΙ. Η ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τον Μιχαήλ Η' και η επιδείνωση των σχέσεών του με τον Πατριάρχη Αρσένιο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ'. Βυζάντιο και Δύση λίγο πριν τη σύνοδο της Λυών Ι. Η εχθρική στάση των δυτικών κρατών έναντι του Βυζαντίου και ο υπονομευτικός ρόλος του παπισμού II. Η τακτική του Μιχαήλ Η' στην προσέγγιση με την Ρώμη III. Ο Νικόλαος Κοτρώνης και οι ενωτικές διαπραγματεύσεις IV. Τα πολιτικά οφέλη της στρατηγικής του Μιχαήλ Η' και η σκλήρυνση της πολιτικής της Ρώμης V. Ο πατριάρχης Ιωσήφ Α' και το πρόβλημα της αποκατάστασης της κοινωνίας μεταξύ Ρώμης-Κωνσταντινούπολης ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ'. Το αδιέξοδο της εξωτερικής πολιτικής του Μιχαήλ Η' και οι πιέσεις του στην Εκκλησία Ι. Ο νέος ρόλος της Εκκλησίας στο διαπραγματευτικό πλάνο του Μιχαήλ Η' ΙΙ. Ο πάπας Γρηγόριος Ι' και η κατάληξη των διαπραγματεύσεων ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε'. Η Ορθόδοξη Εκκλησία και η στάση της απέναντι στην προτεινόμενη ένωση των Εκκλησιών Ι. Το διαπραγματευτικό πλάνο του Μιχαήλ Η' και οι εκκλησιολογικές του συνέπειες II. Η αντίθεση της Εκκλησίας στις προτάσεις του αυτοκράτορα III. Ο Ιωάννης Βέκκος ενάντια στα ενωτικά σχέδια του Μιχαήλ Η' ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ'. Ο Τόμος της συνόδου του 1273, η θεολογική του σημασία και οι συνέπειές του Ι. Ο τόμος του αυτοκράτορα προς τη σύνοδο II. Ο τόμος της ιεραρχίας και η αντίθεση του πατριάρχη στις θέσεις του Μιχαήλ Η' Η εσωτερική κατάσταση της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης Ο συντάκτης του Τόμου Τα θεολογικά και εκκλησιολογικά επιχειρήματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ'. Ο πατριάρχης Ιωσήφ και η αποστολή αυτοκρατορικών απεσταλμένων στην παπική σύνοδο της Λυών ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η'. Η σύνοδος της Λυών και η υποτιθέμενη ένωση των Εκκλησιών Ι. Οι πολιτικές πρωτοβουλίες του Μιχαήλ Η' και η ανταπόκριση της Κουρίας ΙΙ. Αντιδράσεις εντός της Εκκλησίας στη φιλενωτική πολιτική III. Τα συνοδικά κείμενα και οι ομολογίες του 1277 IV. Γενίκευση των αντιδράσεων και διάσπαση των υποστηριζόντων την εκκλησιαστική πολιτική του Μιχαήλ Η' V. Ο πάπας Νικόλαος Γ' και η κατάρρευση της πολιτικής ειρήνευσης των Εκκλησιών Βιβλιογραφία