Ερευνώντας τη διγλωσσία στο σχολικό περιβάλλον

Στο βιβλίο "Ερευνώντας τη διγλωσσία στο σχολικό περιβάλλον: Οπτικές εκπαιδευτικών, μαθητών και μεταναστών γονέων" επιχειρείται μια πολυφωνική ερευνητική προσέγγιση του φαινομένου της διγλωσσίας στο σχολείο, μέσα από μία συστηματική και πολυμεθοδική συλλογή εμπειρικών δεδομένων από το τρίπτυχο 'εκπαιδευτικοί-μαθητές-γονείς', καθώς οι απόψεις και οι ιδεολογίες των τριών αυτών ομάδων είναι πολύ σημαντικές για τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης εικόνας σχετικά με την εκπαιδευτική διαχείριση της διγλωσσίας. Παρουσιάζονται, λοιπόν, οι οπτικές των εκπαιδευτικών, των μαθητών της πλειονότητας, καθώς και των μαθητών και των γονέων από μεταναστευτικές ομάδες αναφορικά με τη διγλωσσική ανάπτυξη και την επιλογή γλωσσών από τους δίγλωσσους μαθητές στο οικογενειακό και σχολικό πλαίσιο, τη σχολική επίδοση των δίγλωσσων μαθητών αλλά και τις εκπαιδευτικές πρακτικές που εφαρμόζονται/μπορούν να εφαρμοστούν για τη διαχείριση μικτών τάξεων. Ένα άλλο ζήτημα που μας απασχόλησε ήταν οι προσδοκίες και η εμπλοκή των μεταναστών γονέων στις σχολικές δραστηριότητες των παιδιών τους αλλά και ο τρόπος διαμόρφωσης του εγγράμματου οικογενειακού τους περιβάλλοντος. Αποτιμώντας τα αποτελέσματα της πολυφωνικής ερευνητικής μας δραστηριότητας, διαπιστώνεται πως στο σχολείο αναπαράγονται οι κυρίαρχοι λόγοι για τη διγλωσσία και την ετερότητα. Επομένως, χρειάζεται να γίνει μια συστηματική συλλογική προσπάθεια από το μακρο-επίπεδο της εκπαιδευτικής πολιτικής στο μικρο-επίπεδο του σχολείου και της οικογένειας, ώστε να μετατραπεί το ελληνικό σχολείο από ένα αφομοιωτικό σε ένα ανοιχτό περιβάλλον μάθησης για την πολυγλωσσία και την πολυπολιτισμικότητα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Προλογικό σημείωμα Οριοθετώντας το πεδίο -Προσεγγίζοντας θεωρητικά τη διγλωσσία 1. (Προσδι)ορίζοντας εννοιολογικά τη διγλωσσία Εννοιολογικές αποσαφηνίσεις της διγλωσσίας Τυπολογία της διγλωσσίας 2. Επιλέγοντας τις δύο γλώσσες Επιλογή και χρήση των γλωσσών από τον δίγλωσσο ομιλητή Εναλλακτική χρήση γλωσσών Επιλογή γλωσσών, γλωσσική διατήρηση και οικογενειακό περιβάλλον Παράγοντες που συμβάλλουν στη γλωσσική διατήρηση 3. Κατακτώντας τις δύο γλώσσες Θεωρίες γλωσσικής ανάπτυξης Διγλωσσική ανάπτυξη: Υποθέσεις: -της αντιπαραθετικής ανάλυσης -της διαγλώσσας -της χωριστής ανάπτυξης και του διπλού γλωσσικού συστήματος -του ενιαίου γλωσσικού συστήματος -της αλληλεξάρτησης των γλωσσών -των οριακών επιπέδων Διγλωσσική ανάπτυξη: Ευρέως διαδεδομένες απόψεις Η χωριστή θέση των γλωσσών στον νοητικό χώρο: Ο δίγλωσσος ως άθροισμα δύο μονόγλωσσων Διγλωσσία και γλωσσική ικανότητα: Ο δίγλωσσος ως ανεπαρκής ομιλητής και αδύναμος μαθητής Διγλωσσία και επαφή με τη Γ2: Ο δίγλωσσος ως αποδέκτης μονόγλωσσης μέγιστης έκθεσης Άλλες οπτικές για τη διγλωσσία και τη διγλωσσική ανάπτυξη Έρευνες σχετικά με τις επιδράσεις της διγλωσσίας στη γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη Αρνητικές/Θετικές επιδράσεις της διγλωσσίας Περιορισμοί στις έρευνες 4. Εκπαιδεύοντας τον δίγλωσσο μαθητή Η εκπαίδευση ως μέσο κοινωνικής ένταξης ή αναπαραγωγής κοινωνικών ανισοτήτων; Διγλωσσία και σχολική επιτυχία/αποτυχία Μαθησιακές δυσκολίες και διγλωσσική ανάπτυξη Σύνδεση διγλωσσίας και ειδικών μαθησιακών δυσκολιών Αποτύπωση και 'διάγνωση' των μαθησιακών δυσκολιών του δίγλωσσου μαθητή Εκπαιδευτικές πρακτικές για τη διαχείριση τάξεων μικτής σύνθεσης Ο ρόλος του εκπαιδευτικού Η σχολική μονάδα Συνεργασία σχολείου και οικογένειας Εμπλοκή των γονέων στην εκπαίδευση των παιδιών τους Η σύγκλιση εκπαιδευτικού και γονέων Οικογενειακός γραμματισμός Ο ρόλος του οικογενειακού γραμματισμού στον σχολικό γραμματισμό Η υπόθεση της αναντιστοιχίας σπιτιού-σχολείου Σχολική επιτυχία του διγλώσσου μαθητή: Συνθέτοντας την εικόνα 5. Ερμηνεύοντας τη διγλωσσία και τη διγλωσσική ανάπτυξη: Απόψεις, στάσεις και προκαταλήψεις Απόψεις και στάσεις: Εννοιολογικός προσδιορισμός Στάσεις απέναντι στις γλώσσες Το τρίπτυχο εκπαιδευτικοί-μαθητές-μετανάστες γονείς: Απόψεις και στάσεις Η σημασία καταγραφής των απόψεων των εκπαιδευτικών Οι απόψεις των εκπαιδευτικών: Ανασκόπηση ερευνών Η σημασία καταγραφής των απόψεων των μαθητών Οι απόψεις των μαθητών: Ανασκόπηση ερευνών Η σημασία καταγραφής των απόψεων των μεταναστών γονέων Οι απόψεις των μεταναστών γονέων: Ανασκόπηση ερευνών -Ερευνώντας τη διγλωσσία στο σχολείο 6. Προσεγγίζοντας μεθοδολογικά τη διγλωσσία στο σχολείο Προτείνοντας μια πολυμεθοδική διερεύνηση Το ερωτηματολόγιο ως εργαλείο ποσοτικών δεδομένων Επεξεργασία ποσοτικών δεδομένων Η συνέντευξη ως εργαλείο ποιοτικών δεδομένων Συνδυαστική χρήση θεματικής ποιοτικής ανάλυσης και κριτικής ανάλυσης λόγου Η θεματική ποιοτική ανάλυση Η κριτική ανάλυση λόγου -Καταγράφοντας τις οπτικές των εκπαιδευτικών 7. Σχολική ηγεσία και διγλωσσία στην εκπαίδευση Οι σύμβουλοι α'βάθμιας εκπαίδευσης μιλούν για τη διγλωσσία και την εκπαιδευτική της διαχείριση Οι διευθυντές α'βάθμιας εκπαίδευσης τοποθετούνται για τη διγλωσσία και την εκπαιδευτική της διαχείριση 8. Εκπαιδευτικοί της α'βάθμιας εκπαίδευσης και εκπαιδευτικές πρακτικές για τους δίγλωσσους μαθητές Οι δάσκαλοι τοποθετούνται για τη διγλωσσική ανάπτυξη και τις εκπαιδευτικές πρακτικές για τους δίγλωσσους μαθητές Οι δάσκαλοι μιλούν για την εκπαίδευση των δίγλωσσων μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες Οι υποψήφιοι δάσκαλοι μιλούν για τη διγλωσσία και την ετοιμότητά τους για την εκπαιδευτική της διαχείριση 9. Οι εκπαιδευτικοί θεωρητικών και θετικών μαθημάτων μιλούν για τη διγλωσσία και τη σχολική επίδοση δίγλωσσων μαθητών του γυμνασίου 10. Οι νηπιαγωγοί μιλούν για τη γλωσσική ανάπτυξη των δίγλωσσων παιδιών [...] -Καταγράφοντας τις οπτικές των μαθητών του δημοτικού σχολείου -Καταγράφοντας τις οπτικές των μεταναστών γονέων